Soesterkwartier 9 september 2018, Monumentendag. De wagenwerkplaats in zijn geheel, haalt alles uit de kast om er een mooi evenement van te maken. 9 in gebruik zijnde objecten zijn opengesteld voor het publiek. En om er bezoekers te verwennen, rijden er zelfs oude dieselbussen vanaf de rijtuigen-loods naar de stad vv. Waarvoor een bekende “design” ontwerper en drukkerij op de Soesterweg ( 452) zelfs dienstregelingen voor de halteplaatsen maakte. Een gevarieerd programma werd opgezet, waarbij ook optredens van muziek/toneel / cliniclowns en theater werden ingepland. De vraag oproepend of het bezoek voor de monumenten kwam of voor de optredens. Ook de Kei-boulderhal hield – en daar was het redelijk druk met klimmers. Later de dag zal de graffiti-muur aan de zijde Soesterweg ( oude papierfabriek) officieel worden onthuld. De verkeerstuin en andere locatie’s zijn ook geopend.

De wagenwerkplaats in Amersfoort is een terrein van de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM), dat in 1904 werd aangelegd voor het herstellen van spoorwegmateriaal. Op het terrein aan de Soesterweg 244 in de wijk Soesterkwartier, vond onderhoud van en reparatie aan goederenwagons plaats.

De werkplaats ging in 1938 over naar de Nederlandse Spoorwegen, is tot 2000 in gebruik geweest en behoort tot het industrieel erfgoed van Amersfoort. De werkplaats is door ‘Siesta’ (Stichting Industrieel Erfgoed in de Stad Amersfoort) in de schijnwerpers geplaatst en is in 2007 aangewezen als rijksmonument.

Sinds ongeveer 2002 worden er initiatieven genomen om het terrein een nieuwe bestemming te geven, waarin de nog bestaande industriële monumenten behouden blijven.

Om 12.00 staat een ieder in de startblokken, bussen staan klaar, koffie is gezet en alle deuren staan open.

Wandelend over het terrein is en blijft het stil, een handjevol mensen komt met brochures in de hand aan fietsen. Al studerend op de kaart waar het optreden van Duda Paiva en Theatergroep Thalia worden gehouden.  De dames in de badkuip van theatergroep Thalia worden al snel bereikt naast de parkeerplaats aan de voorzijde werkplaats. Het is nog vroeg en de eerste “bad” gevechten vinden al plaats, aanschouwd door een handvol bezoekers. Het optreden van Duda Paiva bleek later uitgesteld te zijn naar een later tijdstip ?.  Bij Per Expressie wordt alvast wat muziek gemaakt. Drummer en Gitaar maken er wat moois van. De Verensmederij ademt rust uit maar het is dan ook een monument op zich.

Het begin van de Tweede Wereldoorlog is voor de werkplaats in Amersfoort het einde van de periode van groei. In de kort voor de oorlog gereedgekomen schilderswerkplaats stalden de Duitsers een pantsertrein. Het personeelsbestand groeit sterk: veel mensen duiken onder bij de NS. Behalve het eigen wagenpark moeten ook locomotieven en materieel voor de Duitsers worden gerepareerd. De werkplaats krijgt extra bescherming tegen luchtaanvallen.

In december 1944 richtten geallieerde bombardementen grote schade aan op het Amersfoortse station en de wagenwerkplaats. De inventaris van de werkplaats werd nagenoeg volledig afgevoerd naar Duitsland. Waarbij opgemerkt dat al het houtwerk de kachels van het Soesterkwartier had bereikt.

Het operagebouw, of wel de van oudsher bekende “verensmederij” is binnen het Soesterkwartier uiteraard een bekend gegeven. De bladveren van goederenwagons werden hier gesmeed, met de smitse, een hoop vuur en gehamer. De geluiden van die noeste arbeid zitten denkbeeldig nog steeds in de muren van het gerestaureerde gebouw. Zowel de binnen als de buitenzijde zijn schitterend in oude stijl weer hersteld. De foyer heeft een industriële uitstraling en de muurtekening trekt je als het ware verder het gebouw in. De toneelzaal is een huzarenstukje van opbouw en de vele voorstellingen die daar worden gehouden, hebben hier veel plezier van. De “betonnen wachters”bewaken rondom het gebouw, alhoewel vandalisme aan het gebouw weer goed zichtbaar wordt met ingegooide ramen.

Veerensmederij

De Veerensmederij is één van de gebouwen op de Wagenwerkplaats die van de slopershamer gered zijn door de gezamenlijke inspanning van burgers, NS, de gemeente Amersfoort en andere partijen. De gebouwen op de Wagenwerkplaats hebben sinds 2007 de status van rijksmonument.

In 2007 speelde Xynix Opera op locatie in de toen nog niet verbouwde Veerensmederij de opera Styx. Dat zou het begin van een blijvende relatie met de Wagenwerkplaats zijn.

Graffiti:

Daniël van de Haterd kunstenaar kreeg de opdracht om de betonnen muur van de oude papierfabriek van een nieuw kunstwerk te voorzien. Het werden twee delen, 1 een tafereel uit oude “stations”tijden en twee de naam van het complex. De officiële opening is deze middag, alhoewel al enige tijd het kunstwerk te bewonderen is.

Onder regie van ir. Irma Klevering van architectenbureau Han van Zwieten BNA (dit bureau is zelf op de Wagenwerkplaats gehuisvest) vond een restauratie en verbouwing van de Veerensmederij plaats, die in 2010 werd afgerond. Op 2 oktober 2010 werd het Holland Opera huis in de Veerensmederij officieel geopend door Prinses Máxima

In de Veerensmederij worden niet alleen voorstellingen gegeven, maar er worden ook workshops voor kinderen en jongeren aangeboden. Het Holland Opera huis afficheert zichzelf uitdrukkelijk als het eerste jeugdoperahuis van Europa.

Het terrein van de Wagenwerkplaats staat vol met industrieel erfgoed, grenst direct aan station Amersfoort en is ca. 18 hectare groot. Er is een theater, een verkeerstuin, lunchcafé, boulderhal, restaurant en een circusschool. Maar ook diverse zakelijke en evenementen-locaties en en vele organisaties met een creatieve of dienstverlenende inslag gevestigd. Daarnaast zijn er in de buitenruimte op de pleinen en velden volop mogelijkheden voor evenementen in de open lucht. Lees meer over onze gebruikers, historie, heden en toekomst op http://wagenwerkplaats.eu.

Later deze middag komt de stroom bezoekers wat beter op gang en krijgen de gebouwen en artiesten recht op de nodige aandacht.

Een bijzonder “monument” werd nog niet gespot maar zal zeker een bezoek afleggen.

Joke Sickmann, mede vechtster voor het behoud van het nu bestaande erfgoed.

Karel van Rooy.

Foto impressie klik hier.

Bronnen. Wikepedia en foto archief Utrecht.