Altijd in september vinden een aantal evenementen, plaats in hetzelfde weekeind. Net als het vorige weekeind, was er nu 8/9 en 10 september weer van alles te doen in het Amersfoortse en Soesterkwartier.

Gisteren 9 september vermeldden wij al de vereniging’s presentaties op het Eemplein en het 5 jarige bestaan van de “expo”ruimte van het Wijkmuseum. Met op de achtergrond de geluiden van InTo The Woods. Alsmede de activiteiten in Hoogland .

Vandaag werd er van redactie zijde ook al vroeg weer een keuze gemaakt, waar de zondag aan besteed zou worden. ( Ondermeer)

Monumentendag:

Gisteren was de aftrap al van de Monumenten-dagen. Verdeeld over de zaterdag en zondag zijn er wisselend veel “monumenten: te bezichtigen. Vandaag werd gekozen voor de “wisselwerkplaats” van het Railopleiding’s centrum op de Wagenwerkplaats .

De werkplaats werd in gebruik genomen op 1 maart 1904. De bouwwerkzaamheden waren al in 1903 begonnen. Van het begin af aan werd de wagenwerkplaats bestemd voor herstel en verbouwing van goederenmaterieel. Het goederenwagenpark van de HIJSM bestond in 1904 uit bijna 6000 wagens. In het eerste jaar werden al 2500 goederenwagons hersteld. Behalve goederenwagons werden ook bagagewagens voor goederentreinen hersteld. Daarvan had de HIJSM er eind 1904 in totaal 108.

Bij de spoorwegstakingen van 1903 had personeel uit de Haarlemse werkplaats van de HIJSM zich niet onbetuigd gelaten. Veel personeelsleden werden daarom ontslagen, maar een aantal van hen werd weer aangenomen – waarschijnlijk vanwege een tekort aan arbeidskrachten op dat moment –op voorwaarde dat ze naar Amersfoort zouden verhuizen. De werkplaats Amersfoort kreeg om die reden de bijnaam ‘Strafkamp’ Op 1 maart 1904 bericht de Amersfoortsche Courant over de aankomst van een eerste groep werknemers uit Haarlem, met vrouwen en kinderen in speciale treinen.

Gedurende de eerste week van maart arriveerde elke dag een extra trein met 14 wagens vol met verhuisgoed en een aantal rijtuigen uit Haarlem] In korte tijd vestigden zich tussen de 500 en 600 personen in Amersfoort – een belangrijke impuls voor de lokale economie.

In 1908 werd begonnen met een aanzienlijke uitbreiding van de werkplaats In 1909 kwam de vijfsporige wagenloods gereed Ook werd een smederij, een grotere machinale houtbewerkerij en een houtdroogoven gerealiseerd. In 1910 werd de bouw van de gasfabriek voltooid. In deze vetgasfabriek werd het zogenaamde “vetgas” gemaakt, dat werd gebruikt voor verlichting van rijtuigen. Deze fabriek veroorzaakte in de loop van zijn bestaan, tot in de jaren vijftig van de twintigste eeuw, een omvangrijke vervuiling.

Ten aanzien van de gebeurtenissen in de 2e wereldoorlog, lopen de verhalen uiteen.Officieel hebben de bezetters de inventaris van de werkplaatsen afgevoerd naar Duitsland. In realiteit zijn de meeste onderdelen/ hout en metaal door de ijverige Soesterkwartierders “aan de bezetter onttrokken”, hetgeen compleet gestripte loodsen gaf.

Na de opstart in 1949, kreeg de Houtbewerking waar dit artikel over gaat, een uitgebreide bestemming. Machines werden geïnstalleerd achter de houtopslagloods. De huidige bestemming van de Wisselwerkplaats, is het geven van onderwijs aan de toekomstige monteurs van het “Seinwezen” die de nu modernere wisselstellers onderhouden en de “soms”optreden storingen verhelpen. In de huidige loods zijn diverse opstellingen te zien van spoor situatie’s waarbij een trein van spoor wisselt.

Voorheen, toen de loods nog de houtbewerking’s functie had en als opslag loods fungeerde, gebeurde er nog een zeldzaamheid. Het oorlogsverhaal kennende, met gestripte loodsen, heeft een enkele werknemer er toegebracht, ruim na de oorlog de opslag van hout “gecontroleerd” van plek te laten wisselen. Je weet maar nooit, of de “vijand”terug komt. En voor het geval dat !!

Om te voorkomen dat er weer een tekort aan materiaal zou ontstaan, werd een buffer aangelegd in het SK. Zo ontstonden er diverse schuttingen/ schuren/ huisjes van “geschaafd”eikenhout, als extra “magazijn” De plaatselijke figuurzaagclub heeft in ieder geval heel veel zaagjes gebruikt.

Het authentieke gebouw, met zijn boogspanten is gelukkig nog bewaart. De oude wasbak aan de muur is een stille getuige. De kranen zijn vernieuwd, de herinneringen blijven.  Dat het wissel de goede kant op blijft schuiven.

Karel van Rooy.

Foto impressie: