Wijkmuseum Soesterkwartier, opent tentoonstelling over de Spoorwegstaking 1944. Een belangrijke daad van het spoorwegpersoneel om de verdere transporten van Joden te saboteren. Een centrale rol hebben zeker de spoorwegmensen van Amersfoort gespeeld.  Rijdend personeel stopte er mee, maar ook de onderhoudsdiensten, zoals op de wagenwerkplaats.

Soesterkwartier, 6 oktober 2018. ”

“De kinderen van Versteeg moeten onder de wol“. 

Deze woorden, uitgezonden door radio Oranje, hadden tot gevolg dat 30.000 spoormensen, het werk neer legden. Het zou grote gevolgen hebben. Het wijkmuseum Soesterkwartier opende vandaag 6 oktober een tentoonstelling gewijd aan deze spoorwegstaking die tot aan de bevrijding zou duren.

Met deze historische terugblik, heeft zich ook de stichting herdenkingstegels Amersfoort aangesloten. Mede op zoek naar de toenmalige NS mensen die in het verzet zaten. Vele namen zijn inmiddels bekend en worden op toepasselijke wijze herdacht.

Wijkmuseum 6 oktober 2018 12.00 uur.

Het wordt een beetje dringen in de expositieruimte van het wijkmuseum. er zijn een paar stoelen neergezet voor degene die echt niet kunnen staan. Maar van de rest wordt verwacht, gezien de ruimte, dat er staande de opening van deze tentoonstelling wordt ervaren.

De ruimte is geheel gevuld met “Spoorse”zaken. Vitrine’s met modeltreinen en locomotieven van vóór en ná de oorlog. Het pronkstuk is de 6 meter lange modelspoorbaan, met de kenmerkende gebouwen van het Amersfoortse. Zo heeft “de Lange Jan” een duidelijke plaats in het geheel en is de “space”lijn mooi voorzien van achtergrond foto,s. De gebouwen en de sfeer van het geheel doet menig “spoor”liefhebber watertanden. De vele soorten materieel, staan stil. er wordt immers gestaakt.

De geschiedenis en uitbeelding van de Spoorwegstaking 1944, is aan de hand van ter beschikking gesteld materiaal, goed te volgen in het Wijkmuseum. De opbouw heeft dan ook de nodige tijd gekost.

Gezina Tuinstra, conservator,  spreekt de nodige welkoms woorden. Van de zijde van de herdenkingstegels Amersfoort zijn Monique Zwart en Klaas Kwakman aanwezig.

Een speciaal dank-woord gaat uit naar Niko Vink, die voor de gelegenheid een koffer had meegenomen, aangetroffen in zijn voormalige woning aan de Soesterweg. De koffer werd eigenlijk veilig gesteld tijdens of na de represaille bombardementen van de bezetter. De koffer bevat marklin treinrails, die zorgvuldig bewaart bleef.

Jan Krijgsman en Ton Lans,  vulden de ruimte met spoormateriaal ( Railclub) en worden bedankt voor hun grote bijdrage.

Helmut van de vlier; Ria Kitselaar en Joke Sickman voor hun bijdrage in de diverse vitrines.

Chris van Rossum en Hans van Hoeven voor het opbouwen van de modelspoorbaan, waarbij eerst genoemde een welbespraakt spreker bleek te zijn en met veel enthousiasme, zijn verhaal bracht.

Ook Joke Sickmann verwees in haar spreek gedeelte het belang van het verzet en de rol van de NS mensen. Hierbij noemend de naam van een belangrijke “motor”achter de verzetsdaden van NS, de heer Saars, waarvan op het emplacement nog een herinnering’s stuk aanwezig is onder de naam “de kop van Saars”. Het toeval wil dat de kleindochter van Saars in het wijkmuseum aanwezig, Samen met haar man en kinderen wordt informatie verzameld over “Opa”. Bij een van de keren dat zij met haar kinderen speelden op de wagenwerkplaats, sprak haar moeder over de heldendaden van Opa Saars. Een bijzonderheid deze familie te ontmoeten.

Na al deze spreek en dankwoorden en de verwijzing naar de aanwezige schilderijen van Machiel werd er getoost met <<< water>> . Bekertjes water werden uitgedeeld. Het motto .”In de oorlog was er ook alleen water.”

Een hierna getoonde film met de beelden van de Spoorwegstaking en de vele sabotage’s die het verzet pleegde ter voorkoming van deportatie van de Joodse Amersfoorters maakte veel indruk. Zeker toen het de bezetters alsnog lukte om goederentreinen “vol”te krijgen richting Duitsland/Polen.

Het verzet, blies zelfs Post T op, zij het na twee pogingen en zijn bij hun vlucht ter plekke doorgeschoten.

Indrukwekkende beelden en evenzo de ingesproken tekst.

Het aanwezige publiek nam ruim te tijd om de gehele tentoonstelling eens goed in zich op te nemen.

De komende 3 zaterdagen, is de tentoonstelling nog te zien.

Vrijdag 12 oktober is er een lezing over de spoorwegstaking door Jeroen van Driel 

Vrijdag 26 oktober is er een lezing van de stichting Herdenkingstegels Amersfoort.

Onderstaand een kort historisch overzicht van de Spoorwegstaking 1944.

 

De spoorwegstaking van 1944 was een nationale staking van het Nederlandse spoorwegpersoneel, die duurde van september 1944 tot de bevrijding in mei 1945.

Na een oproep van Radio Oranje op 17 september 1944, met codebericht:“De kinderen van Versteeg moeten onder de wol”, legden 30.000 personeelsleden van de NS het werk neer. De staking viel samen met het begin van Operatie Market Garden. Via het Nationaal Steun Fonds heeft de Nederlandse regering in Londen een belangrijk deel van deze staking kunnen financieren. In Noord-Nederland werd de financiering van de staking door de NS aanvankelijk georganiseerd via de Groep-De Groot totdat deze in januari 1945 vrijwel geheel werd opgerold.

De Duitsers hadden gewaarschuwd dat een staking de voedselvoorziening in gevaar zou brengen. Ze maakten dat dreigement waar: terwijl Duitse militairen met ingereden treinen eigen transporten verzorgden, leed vooral het westen van Nederland onder de hongerwinter. Aangezien het zuiden van Nederland, met haar kolenmijnen, reeds was bevrijd, stellen anderen echter dat er ook zonder een Spoorwegstaking problemen bij de voedselvoorziening en -bereiding zouden optreden, ware het op mindere grootte.

Veel van het Nederlandse spoorwegmaterieel werd door de Duitsers afgevoerd naar het oosten. Het meeste materieel dat in de Russische bezettingszone stond ten tijde van de Duitse capitulatie zou nooit meer in Nederland terugkeren, waardoor de NS na de oorlog met grote tekorten kampte.

Het staat echter ook vast dat de staking de Duitse oorlogsmachine heeft gehinderd en een stimulans betekende voor het Nederlandse verzet. Door de staking stond het Nederlandse spoorwegpersoneel niet langer meer bloot aan luchtaanvallen door geallieerde vliegtuigen.

Verslag Karel van Rooy

Foto impressie klik hier.