Sjaak Pols is al vanaf het prille begin in 2012 betrokken bij Kies&Co, als lid van het centrale team en als docent en begeleider van de kinderwijkraden Soesterkwartier in Amersfoort en Heechterp-Schieringen in Leeuwarden.
Nadat hij in Amersfoort eerst een aantal jaren vanuit Kies&Co de Kinderwijkraad runde, doet hij dat nu als professionele jeugdwerker van stichting Welzin.

Sjaak, kun je iets vertellen over je achtergrond en je band met het Soesterkwartier?

Ik ben geboren en getogen in Lisse, het mooie bollendorp in Zuid-Holland, bekend van De Keukenhof. In 1987 ben ik verhuisd naar Amersfoort, omdat daar een heel mooie vrouw woonde die ik wel zag zitten – en zij mij. We hebben nog een korte periode in het Leusderkwartier gewoond, en in 1988 hebben we een huis gekocht in de rivierenwijk in het Soesterkwartier. Daar zijn onze drie jongens geboren. Zij zijn inmiddels volwassen en uitgevlogen, maar het zijn en blijven rasechte Soesterkwartierders. De wijk was toen – meer dan nu – een echte volkswijk, met alle gezelligheid die daarbij hoort, maar ook met geregeld nogal wat onrust en overlast. Er zijn bijvoorbeeld jaren geweest dat tijdens de jaarwisseling het Soesterkwartier een soort oorlogsgebied was, met veel rellen, vechtpartijen en autobranden.

Er is heel veel geïnvesteerd in de wijk, en er is veel ten goede veranderd. Wat is gebleven is de gezelligheid. Even snel een boodschap doen is er vaak niet bij; je komt altijd wel weer iemand tegen die zin heeft in een praatje. Ik voel mij inmiddels een echte Soesterkwartierder. Ik ben er thuis, ik houd van de wijk, met zijn lekker eigenwijze, no-nonsense en recht voor z’n raap mentaliteit, met zijn vele mooie plekjes, de gezellige straatjes en de leuke winkels – al zijn er de laatste jaren nogal wat winkels verdwenen.

Het is en blijft een heerlijk dorp in een leuke stad. De laatste jaren is de wijk echt hot geworden; er komen veel jonge stellen wonen, er zijn een paar kekke restaurants neergestreken, én de wijk ligt dichtbij het prachtige centrum van Amersfoort, waar altijd wel iets te doen is. Bovendien zijn de woningen betaalbaar.

Natuurlijk kent zo’n volkswijk ook problemen en mindere kanten. Er is veel armoede, achterstand en eenzaamheid, ondanks de saamhorigheid die het Soesterkwartier kenmerkt. Er zijn nogal wat kinderen die het niet gemakkelijk hebben, die lijden onder een echtscheiding bijvoorbeeld. Maar je weet altijd: als er iets is, staan de buren voor je klaar met een pannetje eten, voor vervoer naar het ziekenhuis of om een boodschap voor je te doen. Zo zijn we dan ook wel weer. Al met al een heerlijke plek om te wonen dus.

Eén van mijn favoriete plekken is de Wagenwerkplaats aan de Soesterweg. Het Soesterkwartier is in de beginjaren van de vorige eeuw opgezet als woonwijk voor de arbeiders van de NS, toen nog de HIJSM, de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij. Deze arbeiders werkten dus op die Wagenwerkplaats, die in 1904 is gebouwd. Er vond onderhoud en reparatie van de goederenwagons plaats. In 1938 ging de werkplaats over naar de NS, en is tot 2000 in gebruik geweest.

De plek behoort inmiddels, dankzij de inzet van een aantal Soesterkwartierders, tot het industrieel erfgoed van Amersfoort. In 2007 is de plaats aangewezen als rijksmonument. Het is een beetje zoals het terrein van de Westergasfabriek in Amsterdam, met veel prachtige en tot de verbeelding sprekende historie. Al gaat er de komende jaren nogal wat veranderen – er zijn vergaande plannen voor het bouwen van honderden woningen – het is een prachtige plek om te spelen en te wandelen, met veel mooie oude loodsen, waar nu allerlei bedrijven en restaurants in zijn gevestigd. Hier is ook een unieke speelplek voor kinderen: de Verkeerstuin. Van heinde en verre komen kinderen hier gratis skelteren en spelen. De toekomst van de Verkeerstuin is onzeker in verband met die bouwplannen, maar het zou doodzonde zijn als hij verdwijnt. Verder heeft de Kinderwijkraad in samenwerking met Groen Doet Goed en andere partijen hier een natuurspeelplek ontwikkeld.

Hoe kijk je aan tegen het fenomeen kinderwijkraad?

De zinsnede op de site van Kies&Co kinderen in achterstandswijken een stem geven spreekt mij erg aan. Wat ik al zei, veel kinderen hebben het moeilijk, voelen zich achtergesteld, kampen met armoede, voelen zich niet gehoord, vinden zichzelf onbelangrijk. Voor veel kinderen is bijvoorbeeld een schoolvakantie helemaal niet zo leuk; ze gaan vaak niet met vakantie omdat er geen geld voor is, en moeten zich die weken zien te vermaken in hun wijk. Dat gaat wel als het goed weer is, maar als de vakantie lang duurt ben je op een gegeven moment wel een beetje uitgespeeld.

Kinderen zijn grootverbruikers van de wijk zeggen we altijd; zij weten wat er speelt, wat er leuk is, en wat er mist. Ze spelen er, doen een potje voetbal op een trapveldje. Het is zo mooi om te zien hoe goed het hen doet dat zij gehoord worden, dat zij serieus worden genomen door bijvoorbeeld een wethouder of de wijkagent. Dat het echt werkt; dat er iets wordt gedaan met de ideeën die zij aandragen, dat ze echt dingen kunnen veranderen. De oversteekplek bij Albert Heijn op de Noordewierweg is mede dankzij de inzet van de kinderwijkraad tot stand gekomen, de natuurspeelplek bij de Verkeerstuin zit in de afrondende fase, de gamehal in Leeuwarden gaat er gewoon komen en de voetbalveldjes worden daar door de gemeente opgeknapt. Mooie resultaten dus. Ook Amersfoort-breed zit kinderinspraak in de lift. Ze hebben een stem, en dat is gaaf om mee te maken.

Zie jij belangrijke verschillen tussen de wijken Soesterkwartier en Heechterp-Schieringen?

Eigenlijk meer overeenkomsten, al is Leeuwarden denk ik een wat armere wijk dan het Soesterkwartier. Het zijn beide echte volkswijken. In beide wijken zijn veel kinderen echt gebonden aan hun wijk; vaak komen ze er nauwelijks uit. De kinderen in Leeuwarden hebben het denk ik nog net even wat zwaarder dan de kinderen uit Amersfoort. Qua sfeer herken ik veel in Leeuwarden; dezelfde lekker ongedwongen no-nonsense mentaliteit, de openheid en vriendelijkheid, de saamhorigheid, maar ik zie ook de soms schrijnende armoede, de eenzaamheid, de problemen waar veel kinderen mee worstelen.

Er is een belangrijk verschil waar ik als begeleider tegenaan loop: het is zo’n eind weg. Ik woon in het Soesterkwartier, en zie dat wel als een groot voordeel; ik kom de kinderen vaak tegen, praat even met ze, ze groeten me als ze me zien, ze kennen me. Dat mis ik in Leeuwarden. Buiten de Kinderwijkraad om zie ik de kinderen nooit, en dat vind ik wel jammer. In mijn wijk kan ik gemakkelijk eens even bij iemand langs, maar met Leeuwarden is dat niet mogelijk. Dat maakt de contacten toch anders.

Een leuk verschil vind ik ook de betrokkenheid van vrijwilligers in Leeuwarden. De dames in Heechterp-Schieringen zetten zich voor de volle honderd procent in, zijn toegewijd, komen de kinderen ook in de wijk tegen, kennen ze goed, en doen hun werk met zichtbaar plezier. Dat is in Amersfoort toch een tikkie anders; daar ben ik meer afhankelijk van stagiaires, die via hun opleiding met mij meelopen. Hartstikke goed, maar van de inzet van vrijwillige wijkbewoners moet ik het niet hebben. Daar wil ik me nog wel wat meer voor inzetten. Betrokkenheid van ouders en vrijwilligers is zo belangrijk – juist voor de kinderen.

Welke ervaringen vanuit de kinderwijkraden zijn je het meest bijgebleven?

Wat ik echt gaaf vind om mee te maken is de enorme veerkracht die kinderen vaak hebben, dat zij zich ondanks alles met heel veel enthousiasme inzetten en doorgaan tot het gaatje. Verder verbaas ik mij vaak over hun creativiteit. Kinderen denken volkomen out of the box. Zij vragen zich nog niet af wat anderen van hun ideeën en plannen vinden, in tegenstelling tot volwassenen, die veel meer in kaders denken. Zo kwam een kind, toen het veel voorkomende probleem van de hondenpoep werd besproken, met het lumineuze idee om statiegeld te heffen: voor elke drol een kwartje. Prachtig toch? Verder zijn kinderen vaak zo lekker recht door zee. Ze zeggen wat ze denken, stellen soms de meest idiote, maar o zo leuke vragen en krijgen juist daardoor vaak heel veel voor elkaar. Ik vind het ook elke keer weer gaaf om te zien hoe serieus volwassen gasten als een wethouder of een wijkagent met de kinderen omgaan, met hen meedenken en -doen.

Een andere ervaring die ik niet snel zal vergeten is dat een jongen op een gegeven moment in een kringgesprek aangaf dat hij werd gepest op school. Blijkbaar voelde hij zich in de groep veilig genoeg om het te vertellen. De groep nam het heel serieus en ging het gesprek met hem aan. En nu? Kom niet aan deze jongen, want dan heb je de hele kinderwijkraad op je dak. Prachtig om te zien.

Grappig vind ik ook altijd de verschillen tussen kinderen. Je ziet wie net iets te vaak zit te gamen, en wie gewend is om veel buiten te zijn. De een weet weinig aan te vangen met een hut van boomtakken bij een excursie naar een speelplek, anderen komen steevast met een spijkerbroek vol groene vegen en takken in het haar terug naar de verzamelplaats. Geweldig vind ik dat, van die echte buitenkinderen, die zo heerlijk helemaal kind zijn en hun fantasie door niets of niemand laten beteugelen.

Op welke punten valt in jouw ogen nog de meeste winst te behalen?

Het werken aan de plannen is soms een kwestie van de lange adem, en kinderen hebben daar wel eens wat moeite mee. Het blijven toch kinderen, die ook gewoon lekker willen spelen, zwemmen of voetballen. Maandenlang aan één onderwerp werken valt niet mee. Ik zou het daarom wel wat breder willen trekken. Niet alleen wat betreft de lessen over democratie en burgerschap waar we mee beginnen, maar ook de kinderwijkraad. We willen het komende jaar proberen om tussendoor ook andere activiteiten te doen, in het kader van maatschappelijke betrokkenheid. Je moet dan denken aan een leuke middag voor bejaarden in de wijk organiseren, meehelpen met het bedenken en organiseren van kinderactiviteiten in de wijk of een middag opruimen in een bepaalde straat of buurt, en bij dat alles ook ouders en buurtbewoners uit te nodigen. Zo zet je jezelf nog beter op de kaart.

Verder wil ik, zoals gezegd, meer werken aan de betrokkenheid van ouders en vrijwilligers. Het is de bedoeling dat een Kinderwijkraad uiteindelijk een zelfstandig opererend fenomeen wordt, geleid door ouders, buurtbewoners en vrijwilligers. Uiteraard blijft de betrokkenheid van professionele organisaties bestaan, maar het zou toch mooi zijn als die band met de buurt wordt vergroot. In Leeuwarden lijkt dat op korte termijn te gaan lukken, dankzij de komst van een jongerenwerker van Wellzo, de welzijnsorganisatie in Leeuwarden.

Het moge duidelijk zijn dat Sjaak een bevlogen pleitbezorger van kinderwijkraden is. Sjaak en Jolande Koelewijn blijven nauw betrokken bij Kies&Co, waar ze graag hun kennis en ervaring inbrengen om ook in andere wijken kinderwijkraden tot bloei te brengen.

Bron Kies en Co /

Redactie Soesterkwartier.info

KvR