Aenhoort ghy Nederlanden
Met herten seer verheucht,
Tot God verheft u handen
En looft sijn groote deucht,
Wilt nu sijn eer verbreyden
Ghy waert seer belaen,
Om die ontsettingh van Leyden
Twelck onlancx is ghedaen.

Een Liedt vande ontsettinghe der vromer stadt Leyden.
Op de wijse Wilhelmus van Nassouwen. geuzenlied 1576 ?, geschiedenis LEIDENS ONZET

“Liever Turksch dan Paapsch” de wapenleus van Geuzen Admiraal De Boisot

Overal in Nederland is 3 oktober een gewone schooldag. Maar niet als je in Leiden woont. Leidse kinderen zitten die dag niet op school, maar lopen over de kermis en vieren feest. In de stad hangt de geur van haring, vers (wit) brood en hutspot. Leiden viert dan namelijk Leidens Ontzet. Dat doen ze al vanaf de 16e eeuw.

Ieder jaar wordt met Leidens Ontzet op feestelijke wijze herdacht dat op 3 oktober 1574 een einde kwam aan de maandenlange Spaanse belegering van de stad.

Pas nadat de omliggende landerijen onder water werden gezet, zagen de watergeuzen kans de hermetisch afgesloten stad te bevrijden. Ze kwamen als geroepen, want de stad leed grote honger.

De watergeuzen  trekken naar Leiden nadat het hele land tot Rotterdam onderwater was gezet. Leiden moest ook na maanden belegering behouden blijven voor de opstand, anders was alles voor niets. Op de prent de vlag van de opstand: De prinsenvlag, Oranje, wit en blauw. Later werd de vlag rood, wit en blauw.

Met het Leidens Ontzet wordt eigenlijk het einde van het tweede beleg van Leiden gevierd. Deze stad had tijdens de tachtigjarige oorlog de zijde van de Prins van Oranje gekozen. Dat was de reden dat het Spaanse leger naar de stad trok. Het eerste beleg duurde van oktober 1573 tot maart 1574. De Spanjaarden vertrokken, omdat ze elders nodig waren. Krap twee maanden later kwam het Spaanse leger echter terug. De stad had niet de tijd gehad om zich op een nieuw beleg voor te bereiden. Er was onvoldoende voedsel ingeslagen en zelfs de schansen die Spanjaarden voor het eerste beleg gebruikten stonden er nog.

Zoals zoveel gebeurtenissen is ook het Leidens Ontzet met veel mythes omgeven. Eén van de meest smeuïge vertelt van burgemeester Van der Werf die, om zijn verhongerende medestadsbewoners te redden, zijn eigen lichaam te eten zou hebben aangeboden. Het Leidse stadspark, dat naar dit icoon van moed is vernoemd, speelt nog altijd een centrale rol in de viering van het Leidens Ontzet.

Als tastbaar monument aan de gebeurtenissen rond het Leidens Ontzet, schonk Willem van Oranje Leiden een universiteit, die al vier maanden na het ontzet werd ingewijd.

Hutspot

Op 3 oktober viert Leiden zijn ontzet, dat plaatsvond op 3 oktober 1574. Leiden koos in 1572 de kant van Willem de Zwijger de Prins van Oranje. Het jaar daarop belegerde de Spaanse troepen de stad tot twee maal toe. Nadat de Spaanse troepen de belegering hadden opgegeven werden de stedelingen door de watergeuzen getrakteerd op haring en wittebrood. In het verlaten legerkamp ontdekte volgens de overlevering de arme weesjongen Cornelis Joppensz. de hutspot van pastinaak, uien, wortelen en vlees.

 

Programma Leidens Ontzet 2012

Het programma van het Leidens Ontzet is enorm uitgebreid. Op dinsdag 2 oktober barst het Leidens Ontzet los. Om klokslag 15:74 uur zal het Feest der Feesten  beginnen. Op verschillende plekken in de stad vind je podiums en in alle bars en kroegen is het feest. Tijdens Leidens Ontzet zie je zo’n 200 optredens van cover bands, dj’s, Leidse artiesten en natuurlijk de nodige bekende artiesten. Bekijk de officiële website voor het volledige programma. Parkeren kan je (nog gratis) bij de pas geopende zeer grote parkeergarage aan de Morsch Poort.

Vuurwerk

Leidens Ontzet wordt afgesloten met een groot vuurwerk. Woensdag 3 oktober tussen 23.30 en 00.00 uur kun je genieten van een groots en indrukwekkend vuurwerk. Vanaf de Zijlsingel en de brug bij de Zijlpoort heb je een goed uitzicht op de talloze pijlen die ook deze avond weer de lucht in worden geschoten.

Tijdens het Leidens Onzet (1, 2 en 3 oktober) vindt u – naast één van de grootste kermissen van Nederland – een feestelijke warenmarkt met ongeveer 250 kramen in het Leidse centrum.

De markttijden zijn:

• 1 oktober van 17.00 uur tot 24.00 uur;
• 2 oktober van 13.00 uur tot 21.00 uur;
• 3 oktober van 09.00 uur tot 24.00 uur.

Bronnen: 3 October vereeniging, Gemeente Leiden, Beleven.org, Universiteit Leiden, Museum De Lakenhal