Ik trek van Drees is een veel gebruikte term om aan te geven dat men gebruikt maakt van de sociale voorzieningen. Maar hoe is dat nu eigenlijk ontstaan en wie was Drees sr.

Deze vragen en antwoorden met  een interessante uiteenzetting, werd heden 21 juli 2017 om 16.00 uur gegeven in het Wijkmuseum. Jennifer Luitz ; Doctorandus Litterair historicus, heeft een studie gemaakt van de bij ouderen zo bekende Socialist Drees en kwam haar  boeiende en interessante lezing presenteren in het Wijkmuseum.

Een ding kon verrassend genoeg worden vastgesteld, dat alle credit- aan Drees Sr worden toegewezen na de invoering van de noodwet sociale voorziening, niet geheel terecht zijn. De uiteindelijke handhaving van de noodwet ( AOW ) is gedaan door  Suurhoff maar “het volk”hanteert de populaire term Vadertje Drees.

Een bedel vrouwtje van weleer

Ziet men in onze tijd niet meer

Wij zijn door Drees sr hier nu vanaf

Met AOW tot aan het graf.

De in 1886 geboren kleine Drees, groeide op in Amsterdam, met twee zusjes en in zijn jeugd bleek al de belangstelling voor politieke overwegingen op het sociale terrein. Zijn toetreding tot de politieke beweging vond plaats toen hij opmerkelijk genoeg “steno”had leren schrijven ( schrijven door middel van tekens). Dit had de belangstelling van de gemeente ’s Gravenhage, waar hij aangesteld werd als gemeente secretaris.

Vadertje Drees, had een ding zeker meegekregen vanuit zijn ouderlijke omgeving. De in die tijd zeer actieve vakbond voor diamant handel, had enorm veel macht. Onder de normering “verenig U ” dan is er een machtsvorm, werd hij lid van de SDAP, wat nu de PVDA wordt genoemd. Voor Drees was het duidelijk dat er een politieke beweging moest komen die massaal gesteund werd vanuit het volk. Het Socialisme in Nederland vind dan ook zijn weg.

Niet alles kan

Niet alles kan tegelijk.

De term die het karakter en werkwijze van Drees typeerde. De man van de lange adem en overleg. Opkomen voor de minderheden. De spreuk hier vermeld leidde wel tot een breuk met de PVDA ( den Uil 1971)

Toen het “pluche” van de tweede kamer zijn deel werd, was er een bijzonderheid. Drees was namelijk kampioen in de bijbanen en bijbanen in de politiek is nu eenmaal niet gewenst. De toenmalige regering besloot dan ook een onderzoekscommissie in te stellen die de bijbanen van politici moesten onderzoeken. En jawel de leider van deze commissie werd Drees.

Er zijn maar weinig anekdotes van Drees te vinden, maar de bovenstaande en het feit dat hij een fanatiek korfballer was, zijn de bekendste. Het 3 delig pak werd dan verruild voor sportkleding. Of zijn portrettering in een grote auto was eigenlijk een steek onder water. Immers zuinigheid was Drees eigen. Hij had geen auto en deed alles lopend.

De tweede wereldoorlog bracht hem in contact met de wereldleiders van toen. Maarschalk Montgomery is een van de partijen waarmee in de oorlog overleg mee werd gepleegd. De bezettende macht hier ( Duitsland) had al snel door dat Drees een grote invloed had bij het volk en hij werd getransporteerd naar Buchenwald. Door een spijsverteringszieke en het risico dat Drees in een concentratiekamp zou overlijden, bracht de Duitsers tot de maatregel om hem weer vrij te laten. Hij dook onder in het verzet met de naam “Drive Food”

1 mei beweging

1 mei speech; De beruchte/ beroemde 1 mei speech, waarbij Drees op voorhand al de toekomst in beeld bracht voor de Sociaal Democraten. Het al inplanten van hoe het na de oorlog zou moeten worden, is heden nog steeds bijna wereldwijd een “dag van de arbeiders” en wordt dus steeds herdacht.

Als minister president na de oorlog werd hij geconfronteerd met de politieacties in Nederland Indie. Onder protest moest hij goedkeuring geven aan een tweede zuiveringsactie waar hij op tegen was. Dit leidde uiteindelijk tot zijn ontslag als minister President. Het conflict met Joop Den Uil liep hoog op. Wel trad hij op als adviseur van de regering om na de oorlog het land opnieuw in te richten of terug te keren naar de oude structuren van de SDAP

Maar waar Vadertje Drees vooral nu nog steeds wordt genoemd, is de invoering van de Noodwet sociale voorzieningen na de oorlog. Verzorgd van wieg tot graf werd de noodwet van kracht, zodat armlastige, en gepensioneerde “tijdelijk”een uitkering kregen. De noodwet is nog steeds van kracht, zij het onder andere vlaggen en namen. Van UWV uitkering tot participatie vergoeding. Het principe is nog steeds hetzelfde en geboren uit de sociaal democratie.

Het Mariakaakje

Dan de onthulling van de eeuw. Waarom komt het “mariakaakje” altijd in beeld als symbool van eenvoud. Ook hier is vadertje Drees debet aan. Namelijk na de oorlog wilde de Amerikanen de Marshallhulp bespreken en kwamen zij naar Den Haag. Drees meende echter dat het zonde van het geld was om de regeringsgebouwen te openen op zondag, de kachel aan te doen en voor de catering te zorgen. Veel’s te duur, dus nodige hij ze thuis uit. De Amerikaanse delegatie kreeg keurig koffie/thee en een Mariakaakje. Niet nadat duidelijk was geworden dat Drees niet de butler was, maar de Minister President. De ontmoeting leidde tot extra geld voor Nederland.   Een bijzonder leuke wetenswaardigheid.

26 maart 1949 werd de eerste “Socialekaart” afgegeven aan een persoon die met deze kaart recht had op een vergoeding, af te halen op het stadhuis. Na 10 jaar noodwet, heeft Suurhoff deze wet omgezet naar de huidige AOW.

Wat de Nederlanders betreft, “Vadertje Drees” is de man die er heden ten dagen voor zorgt dat er een ouderen voorziening is, waarbij menigeen uit die oude tijd dacht, dat Drees het uit eigen zak betaalde. Met als gevolg dat mensen die zuinig waren geweest, geld terug stortte.

De gepresenteerde lezing in het wijkmuseum, omvatte nog veel meer informatie over het Koningshuis, koninginnen ( 4) en  spraakmakende figuren zoals Joseph Luns/ Joop Den Uil en anderen. (zie foto’s). De Greta Hoffman zaak; Huwelijk van Claus van Amsberg. Allen spraakmakende zaken waar Drees mee te maken kreeg.

Met dank aan de eerder genoemde Jennifer Luitz, die na afloop door de conservator van het wijkmuseum Gezina Tuinstra, een prachtige bos Dahlia’s werd overhandigd.

Verslag en foto’s Karel van Rooy.

Foto impressie presentatie. klik hier.

Redactie: Voorziet in onze eigen Soesterkwartier een nazaat van Drees Sr. Die qua inzet en opvattingen over de Sociaal Democratie ook aardig aan de weg timmert. JH.K